Overheid zet in op re-integratie van arbeidsongeschikte werknemers

De overheid zet in op de re-integratie van arbeidsongeschikte werknemers. Bedoeling is om in de eerste plaats na te gaan in welke mate arbeidsongeschikte werknemers in de onderneming aan de slag kunnen blijven door hen tijdelijk of definitief een aangepast of ander werk te geven. De preventieadviseur-arbeidsgeneesheer heeft een sleutelrol in dit traject.

Het re-integratietraject voor arbeidsongeschikte werknemers wordt opgenomen in het KB van 28 mei 2003 op het gezondheidstoezicht. Het wijzigings-KB treedt in werking op 1 december 2016, maar het re-integratietraject kan ten vroegste starten vanaf 1 januari 2017. De wettelijke basis voor de regeling zit in een nieuwe verzamelwet die nog moet verschijnen in het Belgisch Staatsblad.

Wettelijke basis

Een wet houdende diverse bepalingen inzake arbeidsrecht in het kader van arbeidsongeschiktheid bevat een nieuwe regeling voor de beëindiging van de arbeidsovereenkomst wegens overmacht als gevolg van definitieve arbeidsongeschiktheid in hoofde van de werknemer. De wettekst is al goedgekeurd in de Kamer, maar nog niet verschenen in het Belgisch Staatsblad.

Een verzamelwet van 27 april 2007 had een opgeheven bepaling uit de Arbeidsovereenkomstenwet hersteld, zodat in geval van definitieve arbeidsongeschiktheid in hoofde van de werknemer, het einde van de arbeidsovereenkomst wegens overmacht pas kan worden vastgesteld nadat eerst de in dat artikel beschreven reclasseringsprocedure is gevolgd. Maar die regels zijn nooit in werking getreden en worden ingetrokken door de nieuwe verzamelwet.

Een van de belangrijkste tegenargumenten was dat de te volgen procedure niet compatibel is met het KB van 28 mei 2003 op het gezondheidstoezicht voor werknemers.

Nieuw artikel 34

De tekst uit 2007 wordt vervangen, zonder de onderliggende bedoelingen uit het oog te verliezen. De wetgever kiest ervoor om een nieuw artikel 34 in te voegen in de Arbeidsovereenkomstenwet. Daarin staat dat een beroep op beëindigende overmacht wegens definitieve arbeidsongeschiktheid pas mogelijk is nadat het re-integratietraject is beëindigd.

Verdere details komen terecht in een KB. Men verwijst hier dus naar de regels voor het re-integratietraject die – vastgesteld krachtens de Welzijnswet – een plaats krijgen in een nieuwe afdeling van het KB van 28 mei 2003, en die deel zullen uitmaken van de Codex over het welzijn op het werk.

Dat KB van 28 oktober 2016 is verschenen in het Belgisch Staatsblad van 24 november. Het re-integratietraject van een definitief arbeidsongeschikte werknemer zal als beëindigd worden beschouwd als alle stappen van het gewijzigde KB van 28 mei 2003 voltooid zijn, met inbegrip van de beroepsprocedure.

Let wel, uit de nieuwe wet blijkt dat het aangepaste artikel 34 geen afbreuk doet aan de algemene ontslagmacht van de partijen bij een arbeidsovereenkomst. Dit artikel doet dus geen afbreuk aan het recht om de arbeidsovereenkomst te beëindigen mits een opzeggingstermijn wordt nageleefd of een vergoeding wordt betaald overeenkomstig de bepalingen van de wetgeving op de arbeidsovereenkomsten, zo blijkt uit de nieuwe wet.

Een apart luik in de nieuwe verzamelwet bepaalt wat er gebeurt met de arbeidsovereenkomst bij het doorlopen van een re-integratietraject. Het uitgangspunt is dat de uitvoering van de arbeidsovereenkomst niet wordt geschorst wanneer de arbeidsongeschikte werknemer die de toelating heeft gekregen om het werk te hervatten, tijdelijk een aangepast of ander werk uitvoert met akkoord van de werkgever.

Een aantal principes in de Arbeidsovereenkomstenwet zorgen ervoor dat de werknemers en de werkgevers die in een re-integratietraject stappen, rechtszekerheid krijgen over hun arbeidsrelatie tijdens de uitvoering van het aangepast of ander werk.

KB op het gezondheidstoezicht

Zoals aangegeven, wordt in het KB van 28 mei 2003 een afdeling 6/1 ingevoegd: ‘Afdeling 6/1. – Het re-integratietraject van een werknemer die het overeengekomen werk tijdelijk of definitief niet kan uitoefenen.’

Het KB van 28 oktober 2016 dat daarvoor zorgt, treedt in werking op 1 december 2016. Maar het re-integratietraject kan ten vroegste starten vanaf 1 januari 2017:

1/ Werknemers beschikken over de mogelijkheid om een re-integratietraject op te starten vanaf 1 januari 2017, ongeacht de aanvangsdatum van hun arbeidsongeschiktheid.

2/ Werkgevers beschikken over de mogelijkheid om een re-integratietraject op te starten vanaf:

•1 januari 2017 voor arbeidsongeschiktheden die aanvatten vanaf 1 januari 2016;

•1 januari 2018 voor arbeidsongeschiktheden die aanvatten vóór 1 januari 2016.

Re-integratietraject

Het re-integratietraject beoogt de re-integratie te bevorderen van de werknemer die het overeengekomen werk niet kan uitoefenen, door deze werknemer:

•ofwel tijdelijk een aangepast of een ander werk te geven in afwachting van het opnieuw uitoefenen van zijn overeengekomen werk,

•ofwel definitief een aangepast of een ander werk te geven indien de werknemer definitief ongeschikt is voor het uitoefenen van zijn overeengekomen werk.

Let op! Het re-integratietraject is niet van toepassing op wedertewerkstelling bij arbeidsongeval of beroepsziekte.

Het Comité voor Preventie en Bescherming op het werk neemt deel aan het ontwikkelen van een globale omkadering van het re-integratiebeleid dat in de onderneming wordt gevoerd.

De bevoegde minister krijgt de bevoegdheid om de modellen van formulieren inzake het re-integratietraject vast te leggen. Hij zal ten vroegste 6 maanden na de inwerkingtreding van het nieuwe KB aan de sociale partners vragen om op regelmatige basis de doeltreffendheid en de effecten van de nieuwe regels in de praktijk te evalueren.

Procedure: aanvraag en beoordeling

1/ De preventieadviseur-arbeidsgeneesheer start een re-integratietraject op verzoek van:

•de werknemer tijdens de periode van zijn arbeidsongeschiktheid, of de behandelende geneesheer als de werknemer hiermee instemt (ongeacht de duur van de arbeidsongeschiktheid);

•de adviserend geneesheer (van het ziekenfonds), indien deze van mening is dat de werknemer in aanmerking komt voor re-integratie (krachtens de Ziekteverzekeringswet);

•de werkgever, ten vroegste vanaf 4 maanden na aanvang van de arbeidsongeschiktheid van de werknemer, of vanaf het ogenblik waarop de werknemer hem een attest van zijn behandelend geneesheer bezorgt waaruit de definitieve ongeschiktheid om het overeengekomen werk uit te voeren blijkt.

2/ De preventieadviseur-arbeidsgeneesheer verwittigt de werkgever en de adviserend geneesheer vanaf het ogenblik dat hij een re-integratieverzoek heeft ontvangen.

3/ De preventieadviseur-arbeidsgeneesheer nodigt de werknemer voor wie hij een re-integratieverzoek heeft ontvangen, uit voor een re-integratiebeoordeling om de mogelijkheden te bekijken. Hij onderzoekt ook de werkpost of werkomgeving.

Mits toestemming van de werknemer overlegt de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer eventueel met andere personen die kunnen bijdragen tot het slagen van de re-integratie. Bijvoorbeeld: de behandelende geneesheer van de werknemer en andere preventieadviseurs.

Die oefening resulteert in een verslag dat in het gezondheidsdossier van de werknemer terechtkomt.

4/ De preventieadviseur-arbeidsgeneesheer neemt zo snel mogelijk een beslissing die hij vermeldt op het formulier voor de re-integratiebeoordeling.

Procedure: 5 mogelijke beslissingen

De preventieadviseur-arbeidsgeneesheer kan 5 beslissingen nemen:

1/ De mogelijkheid bestaat dat de werknemer op termijn het overeengekomen werk kan hervatten, desgevallend mits aanpassing van de werkpost, en de werknemer is in staat om in tussentijd bij de werkgever een aangepast of ander werk uit te voeren, desgevallend mits aanpassing van de werkpost.

De preventieadviseur-arbeidsgeneesheer legt de modaliteiten vast van het aangepast of ander werk, en van de aanpassing van de werkpost. Op een door hem vast te stellen tijdstip herbekijkt de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer het re-integratietraject.

2/ De mogelijkheid bestaat dat de werknemer op termijn het overeengekomen werk kan hervatten, desgevallend mits aanpassing van de werkpost, maar de werknemer is niet in staat om in tussentijd bij de werkgever enig aangepast of ander werk uit te voeren.

Op een door hem vast te stellen tijdstip herbekijkt de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer het re-integratietraject.

3/ De werknemer is definitief ongeschikt om het overeengekomen werk te hervatten, maar is in staat om bij de werkgever een aangepast of een ander werk uit te voeren, desgevallend mits aanpassing van de werkpost.

De preventieadviseur-arbeidsgeneesheer legt de modaliteiten vast van het aangepast of ander werk, en van de aanpassing van de werkpost.

4/ De werknemer is definitief ongeschikt om het overeengekomen werk te hervatten en is niet in staat om bij de werkgever enig aangepast of ander werk uit te voeren.

5/ De preventieadviseur-arbeidsgeneesheer oordeelt dat het om medische redenen niet opportuun is een re-integratietraject op te starten. Hij herbekijkt elke 2 maanden de mogelijkheden voor het opstarten van het re-integratietraject. Deze beslissing kan niet worden genomen voor re-integratietrajecten opgestart op verzoek van de adviserend geneesheer!

Het nieuwe KB vermeldt uitdrukkelijk dat de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer bij de re-integratiebeoordeling bijzondere aandacht heeft voor de progressiviteit van de maatregelen die hij voorstelt.

Uiterlijk binnen een termijn van 40 werkdagen na ontvangst van het re-integratieverzoek, zorgt de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer ervoor dat:

•het formulier voor de re-integratiebeoordeling wordt overgemaakt aan de werkgever en aan de werknemer;

•de adviserend geneesheer op de hoogte wordt gebracht als hij geen aangepast of ander werk voorstelt;

•het formulier voor de re-integratiebeoordeling wordt toegevoegd aan het gezondheidsdossier van de werknemer.

Procedure: opmaak re-integratieplan

De werkgever maakt een re-integratieplan op in overleg met de werknemer, de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer en, in voorkomend geval, andere personen die kunnen bijdragen tot het slagen van de re-integratie:

•na ontvangst van de re-integratiebeoordeling, wanneer het gaat om een tijdelijke ongeschiktheid (in tussentijd aangepast of ander werk);

•na het verstrijken van de termijn voor het instellen van beroep (tegen de re-integratiebeoordeling waarbij de werknemer definitief ongeschikt is verklaard voor het overeengekomen werk) of na ontvangst van het resultaat van de beroepsprocedure waarin de beslissing van de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer werd bevestigd, wanneer het gaat om een definitieve ongeschiktheid (aangepast of ander werk bij de werkgever is mogelijk).

Het re-integratieplan bevat één of meerdere van de volgende maatregelen op een zo concreet en gedetailleerd mogelijke wijze:

•een omschrijving van de redelijke aanpassingen van de werkpost;

•een omschrijving van het aangepast werk (werkvolume, uurrooster, progressiviteit);

•een omschrijving van het ander werk (werkinhoud, werkvolume, uurrooster, progressiviteit);

•de aard van de voorgestelde opleiding (verwerven van competenties voor aangepast of ander werk);

•de geldigheidsduur van het re-integratieplan.

In voorkomend geval bezorgt de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer het re-integratieplan aan de adviserend geneesheer die een beslissing neemt over de progressieve werkhervatting en de arbeidsongeschiktheid(capaciteit van de werknemer op de arbeidsmarkt in het algemeen). Het re-integratieplan maakt melding van deze beslissing. De werkgever past indien nodig het re-integratieplan aan.

De werkgever bezorgt het re-integratieplan aan de werknemer. Binnen een termijn van maximum 55 werkdagen na ontvangst van de re-integratiebeoordeling (tijdelijke ongeschiktheid) of binnen een termijn van maximum 12 maanden na ontvangst van de re-integratiebeoordeling (definitieve ongeschiktheid).

Een werkgever die na het overleg geen re-integratieplan opmaakt omdat hij meent dat dat technisch of objectief onmogelijk is, of om gegronde redenen redelijkerwijze niet kan worden geëist, motiveert dit in een verslag. Hij bezorgt dit verslag aan de werknemer en aan de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer en houdt het ter beschikking van de met het toezicht belaste ambtenaren.

De werknemer beschikt over een termijn van 5 werkdagen na ontvangst van het re-integratieplan om al dan niet met het plan in te stemmen en het terug te bezorgen aan de werkgever:

•indien de werknemer instemt met het re-integratieplan, ondertekent hij voor akkoord;

•indien de werknemer niet instemt met het re-integratieplan, vermeldt hij hierin de redenen van zijn weigering.

De werkgever bezorgt een exemplaar van het re-integratieplan aan de werknemer en aan de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer, en houdt het ter beschikking van de met het toezicht belaste ambtenaren.

De preventieadviseur-arbeidsgeneesheer maakt, al naar gelang het geval, het re-integratieplan of het verslag over aan de adviserend geneesheer en voegt het toe aan het gezondheidsdossier van de werknemer.

Procedure: re-integratietraject definitief beëindigd

Voor een werknemer die definitief ongeschikt is om het overeengekomen werk uit te voeren, is het re-integratietraject definitief beëindigd op het ogenblik dat de werkgever:

•van de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer een formulier voor de re-integratiebeoordeling heeft ontvangen waarin deze laatste heeft geoordeeld dat er geen aangepast of ander werk mogelijk is en de beroepsmogelijkheden zijn uitgeput;

•het verslag (werkgever maakt geen re-integratieplan op) heeft bezorgd aan de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer;

•het re-integratieplan waarmee de werknemer niet heeft ingestemd, heeft bezorgd aan de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer.

De preventieadviseur-arbeidsgeneesheer volgt de uitvoering van het re-integratieplan op regelmatige basis op, in overleg met de werknemer en de werkgever.

Een werknemer die tijdens de uitvoering van het re-integratieplan van mening is dat alle of een deel van de in dit plan vervatte maatregelen niet meer zijn aangepast aan zijn gezondheidstoestand, kan een spontane raadpleging vragen bij de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer met het oog op het herbekijken van het re-integratietraject.

Verder gelden volgende algemene regels:

•De werknemer kan zich gedurende het hele re-integratietraject laten bijstaan door een werknemersafgevaardigde in het preventiecomité of bij ontstentenis hiervan, door een vakbondsafgevaardigde van zijn keuze.

•De werkgever en de werknemers werken mee aan het vlot verloop van het re-integratietraject om de slaagkansen van de re-integratie te bevorderen.

•Met het oog op het ontwikkelen van een doeltreffend re-integratiebeleid overlegt de werkgever regelmatig, en minstens één keer per jaar, met het comité over de mogelijkheden op collectief niveau voor aangepast of ander werk en de maatregelen voor aanpassing van de werkposten, in aanwezigheid van de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer en in voorkomend geval van de andere bevoegde preventieadviseurs.

•De collectieve aspecten van de re-integratie worden één keer per jaar geëvalueerd en overlegd in het comité op basis van een kwantitatief en kwalitatief verslag van de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer. Het re-integratiebeleid wordt zo nodig aangepast in functie van deze evaluatie.

•De werkgever neemt de verplaatsingskosten van de werknemer die verbonden zijn aan het re-integratietraject voor zijn rekening.

Procedure: beroepsprocedure

De werknemer die niet akkoord gaat met de re-integratiebeoordeling van de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer waarbij hij definitief ongeschikt is verklaard voor het overeengekomen werk, kan hiertegen beroep instellen:

•De werknemer stuurt hiertoe binnen de 7 werkdagen nadat de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer het formulier voor de re-integratiebeoordeling aan hem heeft bezorgd, een aangetekende brief aan de bevoegde geneesheer sociaal inspecteur van de Algemene Directie Toezicht op het Welzijn op het werk, en verwittigt ook de werkgever.

•De geneesheer sociaal inspecteur roept de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer en de behandelende geneesheer van de werknemer op een door hem bepaalde plaats en tijdstip samen voor overleg, en vraagt hen de relevante documenten mee te brengen in verband met de gezondheidstoestand van de werknemer. In voorkomend geval roept hij ook de werknemer op om te worden gehoord en onderzocht.

•Tijdens dit overleg nemen de 3 geneesheren een beslissing bij meerderheid van stemmen, en uiterlijk binnen een termijn van 31 werkdagen na de ontvangst van het beroep door de geneesheer sociaal inspecteur. Bij afwezigheid van de behandelende geneesheer of van de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer, of indien er geen akkoord wordt bereikt onder de aanwezige artsen, neemt de geneesheer sociaal inspecteur zelf de beslissing.

•De geneesheer sociaal inspecteur neemt de beslissing op in een medisch verslag dat door de aanwezige geneesheren wordt ondertekend en dat in het gezondheidsdossier van de werknemer wordt bewaard.

•De geneesheer sociaal inspecteur deelt het resultaat van de beroepsprocedure onmiddellijk mee aan de werkgever en aan de werknemer.

•Afhankelijk van het resultaat van de beroepsprocedure herbekijkt de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer de re-integratiebeoordeling.

•Tijdens een re-integratietraject kan de werknemer slechts één keer de beroepsprocedure aanwenden.

Arbeidsongeschikten zonder arbeidsovereenkomst

De overheid zet niet alleen in op de re-integratie van arbeidsongeschikte werknemers in de onderneming. Een KB van 8 november 2016 voorziet in een traject van re-integratie op de arbeidsmarkt in het algemeen.

Voor arbeidsongeschikten die uitkeringen genieten en niet (meer) gebonden zijn door een arbeidsovereenkomst, wordt binnen het KB van 3 juli 1996 tot uitvoering van de Ziekteverzekeringswet voorzien in een afzonderlijk re-integratietraject gericht op ‘sociaalprofessionele re-integratie’.

Dit re-integratietraject ‘beoogt de sociaalprofessionele re-integratie te bevorderen van de gerechtigde die niet meer tewerkgesteld is of niet meer tewerkgesteld kan worden door zijn werkgever, door hem te begeleiden naar een functie bij een andere werkgever of in een andere bedrijfstak’, zo blijkt uit het nieuwe KB.

De adviserend geneesheer van het ziekenfonds neemt hierin de leiding. Hij werkt samen met onder andere de regionale tewerkstellingsdiensten. Ook het KB van 8 november 2016 treedt in werking op 1 december 2016. Dit KB komt hier niet in detail aan bod.

Bron:Koninklijk besluit van 28 oktober 2016 tot wijziging van het koninklijk besluit van 28 mei 2003 betreffende het gezondheidstoezicht op de werknemers wat de re-integratie van arbeidsongeschikte werknemers betreft, BS 24 november 2016